15/01/2018 - Reportage

tekst Bart Lenaerts
foto's: Lies De Mol

BMW 328 MM Berlin-Rome Touring Super-leggera

Politieke lichtgewicht

Een racewagen die nooit heeft gekoerst? Daar moet politiek in het spel zijn.

tekst Bart Lenaerts
foto's: Lies De Mol

BMW 328 MM Berlin-Rome Touring Super-leggera

Politieke lichtgewicht

Een racewagen die nooit heeft gekoerst? Daar moet politiek in het spel zijn.

Longines World’s Best Racehorse

BMW 328 MM Berlin-Rome Touring Superleggera: dat is een hele mondvol voor zo’n ranke verschijning. Veel klinkende namen ook. Touring Superleggera bijvoorbeeld. Wereldberoemd is die koetswerkbouwer geworden met aerodynamische handgeklopte koetswerken uit aluminium. Vaak schitterschone automobielen voor de goedboerende aristocratie, maar even dikwijls bouwde Touring speciale koetswerken om te racen: dan komt weinig vet aan de botten en weinig weerstand in de lucht goed van pas. Zo ook deze BMW die in 1940 samen met twee broertjes voor een weightwatchers-kuur naar Milaan werd gestuurd. De reden was simpel. Sinds zijn eerste optreden in 1936 had de kwieke BMW 328 al heel wat races gewonnen, maar zijn relatief compacte tweeliter-zescilinder zat stilaan aan het eind van zijn Latijn. Voor een zwaardere motor was er geen centen, dus concentreerde men zich op een lager gewicht en minder luchtweerstand. Dat moest een nog levendiger weggedrag en een nog hogere topsnelheid opleveren.

Longines World’s Best Racehorse

Verder heeft deze BMW eveneens de namen van twee wereldberoemde races op zijn paspoort staan. MM staat voor Mille Miglia: de fameuze Italiaanse wegrace over 1.600 kilometer die ieder zichzelf respecterend merk in de jaren ’30 en ’40 dolgraag op zijn palmares wilde.

Bewapeningswedloop

Verder heeft deze BMW eveneens de namen van twee wereldberoemde races op zijn paspoort staan. MM staat voor Mille Miglia: de fameuze Italiaanse wegrace over 1.600 kilometer die ieder zichzelf respecterend merk in de jaren ’30 en ’40 dolgraag op zijn palmares wilde. BMW had dat al één keer voor elkaar gekregen toen baron Huschke von Hanstein met een 328 coupé met Touring-koetswerk de race in 1940 plat domineerde. Al was het toen een Mille Miglia in mineur die werd verreden over 9 grote rondes tussen Brescia, Cremona en Mantua. BMW wilde graag meer van dat, al snapte men in München ook wel dat er nog straffer materiaal nodig was om de steeds zwaarder bewapende concurrentie te bekampen. Hoewel? In München werd er helemaal niet zoveel beslist. Rond die tijd werd de Duitse autosport volledig beheerst door het NSKK, een organisatie die Hitler had opgezet om via autosport de grandeur van het derde rijk aan de hele wereld te demonstreren. In de grand-prix-racerij was dat met de fameuze Silberpfeile van Mercedes en Auto Union, in rally’s en wegraces legde de NSKK de eieren vooral in de mand van de compacte BMW 328.

Duits-Italiaanse vriendschap

Om het aura van de Duitse industrie wereldwijd te laten schitteren, wilden de Nazi’s een hogesnelheidsrace organiseren tussen Berlijn en Rome – de tweede race in de naam van deze Beemer – zodat ze in één adem het vernuft van de fameuze autobahnen konden bewijzen. Met dat doel voor ogen gaf de NSKK al in ’38 opdracht aan BMW om een 2-liter sportwagen te ontwikkelen die tot hoge snelheden in staat was. BMW wist meteen dat externe hulp nodig was. Uit Italië bijvoorbeeld, de bevriende natie waar men perfect de kunst beheerste om lichte en gestroomlijnde koetswerken uit aluminium te hameren. Dat plan resulteerde in één 328 Touring Coupé en twee 328 Roadsters die een eerste, zeer bemoedigend resultaat boekten in de 24 uren van Le Mans in 1939. Zo bemoedigend dat nieuwe windtunneltests werden uitgevoerd om de topsnelheid verder op te drijven tot 230 km/u. Het was met één van die nieuwe auto’s dat Von Hanstein in de Mille Miglia in 1940 een verpletterende overwinning haalde voor de 3-liter Alfas van Farina. Geïnspireerd door zoveel succes wilden de NSKK-bevelhebbers steeds meer. Die fameuze wedstrijd Berlijn-Rome spookte daar nog altijd door het hoofd, ook al had men het evenement ondertussen meerdere keren moeten uitstellen. Dus werd BMW gesommeerd om de tweeliter-zespitter tot het maximum te tunen terwijl bij Touring in Italië een zoveelste evolutie werd besteld. Zo’n Internationale betrekkingen lagen nochtans niet meer voor de hand, want twee weken na de Von Hanstein-overwinning in de Mille Miglia was Duitsland binnengevallen in België, Frankrijk, Nederland en Luxemburg. De vriendschappelijke band met het Italië van Mussolini was echter nog wel in tact zodat het NSKK een opening hield naar het Italiaanse vakmanschap. Om dezelfde reden hoopten de Duitsers dat er in ‘41 opnieuw een Mille Miglia zou worden georganiseerd en dat men tegen die tijd eindelijk ook eens van Berlijn naar Rome zou kunnen racen.

Longines World’s Best Racehorse

Longines World’s Best Racehorse

Magere troost

Voor die laatste race opteerde Touring voor een aalglad koetswerk met rechte flanken, daar waar de vorige roadsters nog welvende spatborden hadden. In combinatie met de 135-pk sterke zescilinder moest dat vuurwerk geven. Zoveel konden Von Hanstein en zijn assistenten alleszins aan den lijve ervaren toen ze de drie schoonheden bij wijze van ultieme testrit van Milaan terug naar München reden. De oorlogsactiviteiten eisten echter steeds meer aandacht en de Mille Miglia zou pas veel later opnieuw worden georganiseerd terwijl de fameuze Berlijn-Rome zelfs nooit uit de steigers geraakte. Toen in ’44 duidelijk werd dat het politieke tij helemaal keerde, verborg men de racewagens snel in schuren in de buurt van Salzburg. Toch werden twee kostbare voertuigen nooit meer terug gevonden. Enkel dit unieke exemplaar overleefde die woelige tijden. Begin jaren ’50 werd hij een hele tijd ingezet als dagelijks vervoermiddel van een Amerikaanse legerofficier om veel later door BMW’s Mobile Tradition op de kop te worden getikt. In die warme schoot resideert hij vandaag nog steeds. Waarmee de meest uitgepuurde, snelste, knapste, lichtste en waardevolste der 328’s cynisch genoeg dus nooit heeft geracet. Gelukkig dat hij in handen van de bekwame Italiaanse regelmatigheidsrallyrijder Guiliano Cané de Mille Miglia retrospectieve in 2002 winnend afsloot. Al blijft dat een magere troost.

Kracht van de eenvoud

Het is deze unieke BMW die Mobile Tradition vandaag van stal haalt voor een dag onversneden pret op het asfalt van de Bayerische Alpenstrasse, de Achenpass en de Jochenpass rond de Walchensee. Een unieke gelegenheid, want zo vaak komt deze schoonheid niet buiten. Nochtans staan de goden niet aan mijn zijde, want het giet de hele dag pijpenstelen. De omstandigheden zijn zo infernaal dat ik even vrees dat ik mijn rit op mijn buik mag schrijven. Maar bij BMW doen ze niet kinderachtig. Dat de waarde van deze auto onschatbaar is of dat hij de dag nadien moet vertrekken naar het concours d’elegance van Villa D’Este lijkt hen niet te deren. Rijden moet dat ding. Daarvoor is hij ooit gebouwd en daarvoor dient hij nog steeds. Hulde voor zo’n dappere visie. Er zijn merken die heel wat flauwer omgaan met hun stalen archief. Gelukkig is de 328 een simpele auto. Niet alleen van conceptie, ook om mee te rijden. Daar zit hem wellicht zelfs zijn grootste sterkte: zijn eenvoud maakt hem tot een winnaar tussen zoveel gesofistikeerde concurrenten die niet half zo betrouwbaar waren, veel meer kilo’s op de weegschaal gooiden en veel meer energie vergden van de piloot.

Longines World’s Best Racehorse

Longines World’s Best Racehorse

Simpele verschijning

Het is heerlijk zitten achter het grote driespakige stuur. Je zit erg laag en diep ingekapseld – lager nog dan in een gewone 328 – maar toch pas je prima achter de ietwat schuin gemonteerde pedalen, terwijl de boonstakige versnellingspook precies onder je hand valt. Qua ergonomie zit dat wel snor. Het dashboard is onthutsend eenvoudig, maar precies daarom zo ontwapenend mooi. Twee kantelschakelaars voor lichten en pinkers, een trekschakelaar voor de choke, een contactslot en een zestal klokken op een elegante staalplaat: daarmee houdt het op. Wel jammer dat toerenteller en snelheidsmeter niet voor je neus zitten. Ook het koetswerk dankt zijn schoonheid aan het uitgepuurde karakter, de zoektocht naar efficiëntie en het uitblijven van opsmuk of ballast. Hij is mooi zoals een afgetrainde sportvrouw mooi kan zijn. Functioneel knap. Minimalisme in zijn puurste vorm. Heren die vallen op hooggehakte dames met opgepompte borsten en een gelifte tronie zullen deze BMW wellicht teleurstellend vinden. Want een aandachttrekker is het niet. Deze 328 is een pareltje, maar wel eentje voor kenners.

Nerveus, maar voorspelbaar

Zonder protest pruttelt de zescilinder met een gortdroge reutel in gang. Uit de ovalen uitlaat weerklinkt een kippenvelkwekende soundtrack: heser dan Marianne Faithfull na een avondje in de sigaar-otheek, met een holle ondertoon alsof de uitlaat gedempt wordt door de grootste hal van de Heizel. De zescilinder hangt erg kort aan het gas en klimt in de toeren als een hongerige aap in een bananenboom. In de hoogste regionen roffelt de zescilinder inspirerender dan een drumband in topvorm. De vierversnellingsbak is ook al zo’n feilloos stuk techniek: de pook is erg lang, maar toch schakelt de bak erg precies. Hij is bovendien netjes gesynchroniseerd zodat je kraakvrij en zonder moeite kan op- en terugschakelen. Tussengas is nooit nodig, al doe je dat wel omdat de motor dan zo heerlijk klinkt. In korte bochten wordt de kont wel wat onrustig. Nerveuzer dan een gewone 328 alleszins. Daar speelt het hogere vermogen, het gunstige koppel en vooral het lagere gewicht een belangrijke rol. Al blijft de auto uiterst voorspelbaar en mooi controleerbaar.

Longines World’s Best Racehorse

Op vakantie

Dat de BMW 328 één van de beste vooroorlogse sportwagens is, mocht ik al eens eerder ervaren. Maar toch is er baas boven baas, zo blijkt nu. Het gullere vermogen en het flink lagere gewicht maken deze 328 by Touring Superleggera zoveel prettiger dan de gewone 328, zonder dat hij daarom meer vergt van de piloot. Het is geen auto die je de hele tijd naar het topje van je zenuwen drijft. De motor is erg gewillig en heeft bij zowat ieder toerental pk’s paraat, de versnellingsbak is een pareltje dat razendsnel en kraakvrij tussen de verzetten heen en weer gaat, de remmen presteren constant en zijn goed doseerbaar, het stuur is precies en erg direct, het chassis is comfortabel en toch uiterst stabiel. Of er ook nadelen zijn? Eentje slechts: het is zo ontzettend spijtig dat deze auto een uniek stuk is. Na ruim 200 kilometer door de striemende regen zou ik blij moeten zijn van deze geseling verlost te worden. Maar niks is minder waar. Ik word overvallen door een diep gevoel van spijt. Zo moet het voelen na een one night stand met de vrouw van je dromen. Je geniet nog na van de verpletterende ervaring, maar tegelijk knaagt het dat dit wellicht nooit meer terug komt. Wat een geweldige auto is die 328 Touring Superleggera toch. Zonder twijfel één van de beste auto’s waar ik ooit mijn gefortuneerde derrière in mocht vleien. Als ik deze zomer eens op vakantie ga in de buurt van Salzburg? Een beetje langs boerderijen rijden, een paar schuren bezoeken en wat hooimijten ondersteboven gooien. Je weet maar nooit wat ik daar nog vind.

Longines World’s Best Racehorse

To keep the emotion,
subscribe to the Newsletter

loader