Bloodhound SSC
een kruising tussen een Formule 1-wagen en een jachtvliegtuig!
Zo ver de herinnering reikt heeft de mens steeds geprobeerd om records die door een ander een paar uur of een paar jaar eerder waren gevestigd te breken. Het laatste record van een voertuig op de grond dateert reeds uit 1997, wanneer Andy Green een snelheid van 1.228 km/u bereikte. Het team van ‘project Bloodhound SSC’ heeft zich nu tot doel gesteld de snelheid van 1.000 mijl per uur (1.609 km/u) te overschrijden met een voertuig dat de technologie uit het autoracen en de luchtvaarttechnologie combineert…
De ‘bloodhound’ (‘speurhond’ in het Nederlands) is een sterke hond voor de lange jacht die gebruikt wordt om groot wild op te drijven en te achtervolgen. In het geval waar we het hier over hebben staat het groot wild voor het overschrijden van de symbolische grens van 1.000 mijl per uur. Volgens Andy Green, de huidige wereldrecordhouder snelheid op het land is dat in de reële wereld de limiet in termen van aerodynamica, de reactor of de wielen om de stabiliteit te verzekeren van een voertuig dat met een supersonische snelheid rijdt. Die symbolische waarde is nochtans meer dan zomaar een doel dat bereikt moet worden. De echte, dieperliggende missie van project Bloodhound SSC (SuperSonic Car, Supersonische wagen) is bij jongeren interesse te wekken voor wetenschappelijke beroepen. Het beoogde doel is de jongste generaties warm te maken voor een carrière die met wetenschap te maken heeft, met technologie, engineering en wiskunde, door hen een boeiend programma van internationale omvang te laten ontdekken. Dit is bijzonder belangrijk als je weet dat ingenieursstudies reeds tientallen jaren steeds minder studenten aantrekken.
Talent verenigd!
Naast het Bloodhound SSC-project liepen er in die periode nog twee andere projecten om het record dat Andy Green in 1997 gevestigd had, te verbeteren: het North American Eagle-project in de Verenigde Staten, dat zich tot doel gesteld had in eerste instantie minstens 800 mijl per uur te bereiken en de Aussie Invader in Australië, die ook de kaap van 1.000 mijl wou overschrijden, allebei in de loop van 2015. Elk project kreeg uitgebreide technologische en financiële steun, al was het parcours dat ze aflegden een beetje anders. Het Britse team van de Bloodhound SSC, waarvan het avontuur in 2008 begon, is het enige dat zijn doelstelling nog niet opgegeven heeft. Het team dat in november 2018 een poging wil wagen, telt meer dan 75 voltijdse medewerkers en heeft verschillende talenten bijeengebracht die een jarenlange ervaring hebben met snelheidsrecords op het land.
De echte, dieperliggende missie van project Bloodhound SSC (SuperSonic Car, Supersonische wagen) is bij jongeren interesse te wekken voor wetenschappelijke beroepen. Het beoogde doel is de jongste generaties warm te maken voor een carrière die met wetenschap te maken heeft, met technologie, engineering en wiskunde, door hen een boeiend programma van internationale omvang te laten ontdekken.
De directeur van het project is niemand minder dan Richard Noble, een Schotse ondernemer van beroep, maar tevens wereldrecordhouder snelheid op het land van 1983 tot 1997, dankzij zijn Thrust2, een voertuig waarmee hij 1.019 km/u bereikt. In 1990 lanceert hij zelf de ontwikkeling van het Thrust SSC-project met als doel de geluidsmuur te doorbreken, maar hij vindt dat hij als 50-plusser niet meer de fysieke capaciteiten heeft om dat voor elkaar te krijgen. In 1994 maakt hij kennis met Andy Green, officier bij de Royal Air Force, die 16 jaar jonger is dan hij. Green vestigde het nieuwe wereldrecord in 1997 en zal in 2018 ook aan het stuur zitten van de Bloodhound. Dankzij zijn ruime ervaring als jachtpiloot kan hij alle situaties waaraan hij zich zal moeten aanpassen beter beheersen dan een racepiloot. In de ontwikkeling van het Bloodhound SSC-project zijn nog twee andere personaliteiten belangrijk. Beiden werken ze al meer dan 20 jaar lang met Richard Noble samen. Eerst is er Mark Chapman, hoofdingenieur, groot liefhebber van wagens en - vooral - ingenieur in de luchtvaarttechnologie. Hij heeft gewerkt voor Boeing in Seattle (USA) en voor Rolls-Royce plc (afdeling luchtvaarttechnologie) in Bristol (GB) en daarnaast ook aan het ontwerp van het systeem voor verticaal opstijgen en landen van de Lockheed Martin F-35 Lightning II. En dan is er nog Ron Ayers, verantwoordelijk voor de aerodynamica en ouderdomsdeken van de ploeg. Hij is ingenieur in de luchtvaarttechnologie en de aerodynamica en heeft vele jaren gewerkt voor de British Aircraft Corporation. Zijn ontmoeting met Ken Norris, die verantwoordelijk is voor de Bluebird-Proteus CN7 van Donald Campbell (wereldrecord in 1964 met 648,73 km/u), in gezelschap van Richard Noble, zou bepalend zijn voor zijn nieuwe carrièrewending. Zijn laatste verwezenlijking was de JCB Dieselmax die in augustus 2006 het snelheidswereldrecord voor dieselmotoren verpulverde: van 380 naar 563 km/u…
Van Bluebird naar Bloodhound.
Meer dan tweehonderd grote en kleine ondernemingen uit de openbare en de privésector uit erg verschillende landen dragen met hun expertise bij aan de ontwikkeling van het Bloodhound SSC-project. Eén van die bedrijven is de Zwitserse luxehorlogefabrikant Rolex, die in 1905 werd opgericht door Hans Wilsdorf. Intussen is Rolex al meer dan 80 jaar lang partner van talrijke activiteiten en sportmanifestaties. Eén van zijn allereerste ambassadeurs was Sir Malcolm Campbell, tussen 1924 en 1935 houder van negen wereldrecords snelheid op het land. Een anekdote in de marge: Sir Malcolm Campbell droeg een Rolex Oyster, het eerste waterdichte polshorloge dat geproduceerd was in 1926, van 1930 tot aan zijn overlijden in 1948, maar hij aanvaardde nooit de minste vergoeding van het merk. Sinds 2013 is Rolex de officiële tijdopnemer van het wereldkampioenschap Formule I
Rolex is sinds 2011 financieel partner van het Bloodhound SSC-project, maar is dat ook en vooral op technologisch vlak door twee instrumenten te ontwikkelen en te produceren die onmisbaar zijn om dit wereldrecord waar te maken: een snelheidsmeter en een chronograaf. Dat lijkt misschien banaal: zowel het ene als het andere instrument bestaan al vele tientallen of zelfs honderden jaren. Gesterkt door de ervaring die hij had opgebouwd bij het doorbreken van de geluidsmuur in 1997 stelde Andy Green zeer hoge eisen aan beide instrumenten die in staat moeten zijn, wat er ook gebeurt, om ultrabetrouwbare informatie te geven in verband met datgene wat voor een dergelijke poging het belangrijkst is: de tijd en de snelheid. “Omdat zowel de remkleppen, de schijfremmen op de wielen, de parachutes als de stabiliteit van het voertuig afhankelijk zijn van de snelheid.
Ik moet op elk ogenblik precies weten met welke snelheid ik rij. Bovendien zeggen de geldende regels dat om een record te homologeren een retourtje moet worden gedaan op de weerhouden piste binnen de toegestane tijd, dat wil zeggen: minder dan 60 minuten.” En Andy Green had nog een andere eis: een analoge affichering met wijzers, omdat dat gemakkelijker afleest. “Ik kijk maar een fractie van een seconde naar mijn horloge... Als ik mijn blik opnieuw verplaats hebben mijn hersens de positie van de twee naalden gememoriseerd. Als de affichering digitaal is heb ik niet de tijd om alle cijfers zo snel te verwerken om te weten hoe laat het is. Van nature zijn wij analoge wezens. Het is niet voor niets dat onze horloges nog wijzers hebben. Onze hersens werken nu eenmaal zo.
In nauwe samenwerking met hun tegenhangers in het Bloodhound SSC-project beslissen de ingenieurs van Rolex al snel voor twee instrumenten met een analoge wijzerplaat en een beproefde elektromechanische configuratie. Qua veiligheid werden er ruime marges genomen. Beide instrumenten werden ontwikkeld volgens zeer strikte criteria, opdat de extreme temperatuurverschillen in de woestijn van Hakskeen Pan (Zuid-Afrika) en de intense vibraties die inherent zijn aan supersonische snelheden noch de betrouwbaarheid, noch de precisie ervan zouden benadelen. Ze werden bijvoorbeeld getest op temperaturen van 65° C, hoewel het team de maximumweerstand van het materiaal van de cockpit op 50° C had bepaald. De definitieve versies van de snelheidsmeter en de chronograaf werden in april 2014 in Bristol onthuld en werden enthousiast onthaald door Andy Green en de projectingenieurs.
Blijf bescheiden
De Bloodhound SSC is een ongelooflijke bolide van bijna 14 meter lang. Dit geconcentreerde product van automobiel- en luchtvaarttechnologie, met twee voorwielen die aan de binnenkant van het chassis bevestigd zijn en twee achterwielen die gemonteerd zijn in externe wielkasten, met elegante lijnen, weegt bijna 8 ton als de brandstoftank vol is. De drie motoren (een straalmotor, een raketmotor en een verbrandingsmotor) zijn samen goed voor een vermogen van 135.000 pk, wat overeenkomt met het vermogen van 180 Formule 1-wagens… De straalmotor wordt gebruikt voor de initiële acceleratie tot 350 mijl per uur (563 km/u). De racewagenmotor, met interne verbranding, dient enkel om 800 liter HTP-brandstof (High Test Peroxide) binnen 20 seconden in de raketmotor te spuiten. De raketmotor met hybride aandrijving wordt dus geactiveerd bij 350 mijl per uur en hij stuwt het voertuig naar zijn topsnelheid die iets hoger ligt dan 1.000 mijl per uur na zo'n 7,2 kilometer in ongeveer 55 seconden. De snelheid wordt gemeten over een mijl (1.609 meter) die in het midden van het parcours ligt en in amper 3,6 seconden moet afgelegd worden. En dat tweemaal op minder dan een uur…
ROLEX ONTWIKKELDE EN PRODUCEERDE VOOR DE BLOODHOUND SSC TWEE INSTRUMENTEN DIE VAN ESSENTIEEL BELANG ZIJN VOOR HET WERELDRECORD SNELHEID OP HET LAND: EEN SNELHEIDSMETER EN EEN CHRONOGRAAF. SPECIAAL VOOR DIT EXPLOOT OP MAAT ONTWORPEN.
Deze cijfers lijken misschien verbijsterend, maar emotioneel wordt Andy Green er niet echt van. Hij geeft nederig toe dat het teamwork een grotere rol speelt dan de piloot. Een zelfs al heeft op aarde niemand ooit een snelheid van 1.000 mijl gehaald, voor hem als jachtpiloot is dat niet de grootste uitdaging. De grootste uitdaging is in de eerste plaats het enorme technologische avontuur dat dit betekent en dat vandaag de dag niet ‘vanzelfsprekend’ is, zoals hij het uitdrukt. “Als we het over de wetten van de fysica hebben moeten we nederig blijven.” 15 of 20 jaar geleden bestond de digitale vloeistofmechanica niet eens, net zomin als de raketmotortechnologie met hybride aandrijving en een hele reeks geavanceerde materialen (zoals de aluminiumlegering 7037 voor de wielen die bestand moeten zijn tegen 10.300 rotaties per minuut). De nieuwe technologieën zouden het moeten mogelijk maken dat het voertuig op de grond blijft, zijn structuur om bestand te zijn tegen schokken, zijn motoren om voldoende vermogen te leveren en verschillende voorzieningen om te remmen en tot stilstand te komen.
Een cockpit als in een jachtvliegtuig
“Op zich is het snelheidsrecord niet gevaarlijk, maar de minste afwijking is onmiddellijk fataal. Het kleinste foutje of onachtzaamheid is niet meer goed te maken. Mijn ervaring als jachtpiloot is een voordeel: ik ben het gewend snelheid te beheersen met precisie, accuratesse en controle. Ik moet met 10, 20 of 30 dingen tegelijkertijd bezig zijn: zijwind, de wielen, de energievoorziening, de temperatuur van het koelsysteem en ga zo maar door. Er valt een hoop dingen te controleren.” Daarom is de plaats waar de piloot zit in de Bloodhound SSC speciaal voor Andy Green ontworpen. De bedoeling was inderdaad om zijn gebruikelijke professionele omgeving na te bootsen, en dat is de cockpit van een supersonisch jachtvliegtuig. Het ontwerp van de snelheidsmeter en de chronograaf beantwoordt aan zijn behoeften als piloot, vandaar dat de wijzerplaten een zwarte achtergrond hepen en de cijfers wit zijn en de typische diameter hebben van luchtvaartinstrumenten. Beide instrumenten hebben achtergrondverlichting. Ze zijn zeer goed leesbaar en kunnen met één oogopslag bekeken worden, zelfs in de enge ruimte van de cockpit. Ook de aanwijzingen en de omgekeerde driehoek die de nulstand van de chronograaf aangeeft worden op die manier duidelijk.
De wijzerplaat, met witte cijfers op de zwarte achtergrond van de kilometerteller is onderverdeeld van 1 tot 11, met intervallen van 100 mijl per uur (161 km/u). Een speciaal merkteken geeft Mach 1 aan, de snelheid van het geluid (ongeveer 761 mijl per uur of 1.225 km/u op zeeniveau). Door het chronosysteem en het horloge te combineren in een kleinere wijzerplaat op 6 u beantwoordt het andere instrument perfect aan de definitie van een chronograaf, een mechanisme dat de minuten en seconden meet. Net als op een mechanisch horloge van Rolex springt de secondewijzer vooruit in stapjes van 1/8e seconde. De onderverdeling in 60 minuten komt overeen met de toegestane maximumtijd om het parcours heen en terug af te leggen. Voor de betrouwbaarheid heeft elke wijzer van het chronosysteem en het horloge een onafhankelijke motor. Het instrument is dus in totaal met vier elektronische motortjes uitgerust. In het begin, eind 2008, dachten Richard Noble en zijn team dat ze het project op 3 jaar tijd wel zouden rondkrijgen. Het zal hen drie keer zo lang vergen voordat de Bloodhound SSC zijn eerste meters aflegt en dan hebben ze nog enkele maanden meer nodig om te proberen het snelheidrecord op het land op 1.000 mijl per uur te brengen. Het huidige ontwikkelingsschema plant die recordpoging voor het begin van 2019, na een eerste test tegen 500 mijl per uur in november 2018. Het is dan volop zomer in Zuid-Afrika en de recordpoging vindt plaats in het woestijngebied van Hakskeen Pan, in de Noordkaapprovincie. Afspraak ter plekke?...
Meer weten
To keep the emotion, subscribe to the Newsletter
