13/04/2018 - Tips & tricks

by etienne visart -  FOTO's : Fiona Richardson

Aston Martin DB4 : Restauratie (Part 2)

Superleggera, een meesterwerk!

Het tweede luik van ons feuilleton over de volledige restauratie van een Aston Martin DB4, waarvoor Bernard Marreyt zijn gewaardeerde medewerking verleende, is voornamelijk gewijd aan het werk dat verricht werd aan de structuur en het koetswerk. De gelegenheid bij uitstek dus om de Superleggera-technologie van de Carrozzeria Touring in detail te ontdekken. Een meesterwerk, zo blijkt.

by etienne visart -  FOTO's : Fiona Richardson

Aston Martin DB4 : Restauratie (Part 2)

Superleggera, een meesterwerk!

Het tweede luik van ons feuilleton over de volledige restauratie van een Aston Martin DB4, waarvoor Bernard Marreyt zijn gewaardeerde medewerking verleende, is voornamelijk gewijd aan het werk dat verricht werd aan de structuur en het koetswerk. De gelegenheid bij uitstek dus om de Superleggera-technologie van de Carrozzeria Touring in detail te ontdekken. Een meesterwerk, zo blijkt.

Longines World’s Best Racehorse

Voor degenen die onze eerste episode van dit feuilleton gemist zouden hebben, herhalen we even dat we de volledige restauratie van een Aston Martin DB4 gevolgd hebben, in casu een wagen die onlangs ontdekt werd op de binnenplaats van een garage in de buurt van Rennes. Hij had daar meer dan vijftien jaar doorgebracht, zonder de minste bescherming tegen de weersomstandigheden, noch de zon, noch de regen, noch de vrieskou, noch de sneeuw... “Nu dat de wagen volledig gestript is en alle onderdelen nauwkeurig geïnspecteerd en gecontroleerd zijn, zijn we nog altijd verbaasd over de goede algemene staat ervan, ondanks het feit dat hij tegen niets beschermd werd”, verklaart Bernard Marreyt.

“Alle onderdelen hebben de klimatologische teisteringen verbazingwekkend goed doorstaan, wat ons restauratiewerk natuurlijk vergemakkelijkt. Je mag echter niet vergeten dat de wagen ondertussen vijftig jaar oud is en dat het onze bedoeling is om hem een toekomst van minstens even veel jaren te garanderen en hem op alle niveaus betrouwbaar te maken door gebruik te maken van technieken, bijvoorbeeld voor het lakwerk en de verbindingen tussen staal en aluminium, die destijds niet bestonden. Vijftig jaar geleden was er niemand, noch bij Aston Martin, noch bij Touring, noch elders, die voertuigen bouwde met het oog op de mogelijkheid om na vijftig jaar de levensduur ervan met nog eens vijftig jaar te kunnen verlengen”, licht Bernard Marreyt glimlachend toe.

Longines World’s Best Racehorse

Felice Bianchi Anderloni slaagt er geleidelijk in om een nieuwe constructietechniek op punt te stellen: een traditioneel onderstel in staal waarop kleine buizen, kuipen en kaders in staal gelast worden die samen een geraamte vormen waarop de geplooide aluminium koetswerkpanelen bevestigd worden.

Huwelijk tussen staal en aluminium

Het gebruik van aluminium in de autobouw dateert al van meer dan een eeuw geleden. In de beginjaren van de vorige eeuw maakte de Milanese koetswerkbouwer Belleni al aluminium panelen om de houten structuren van zijn wagens te bekleden om gewicht te sparen, maar hij vormde daarmee een grote uitzondering, wellicht omdat het een dure en delicate oplossing was. In de volgende jaren zien enkele in erg beperkte oplage gebouwde creaties het daglicht, maar het is pas in de jaren dertig dat aluminium meer en meer aangewend wordt voor de bouw van sportwagens, niet enkele omwille van het gewicht, maar ook omwille van de plasticiteit.

Dit kenmerk maakt dat het gemakkelijker is om aerodynamische vormen te verkrijgen. “Het gewicht is de vijand, luchtweerstand het obstakel”, zou Felice Bianchi Anderloni gezegd hebben, de man die in 1926 samen met Gaetano Ponzoni het bedrijf Carrozzeria Touring oprichtte. Met zijn tweeën hadden ze de firma Falco overgekocht, die gespecialiseerd was in de vliegtuigbouw en die toebehoorde aan Vittorio Ascari, de oom van Alberto Ascari, die in 1952 en 1953 als racepiloot de wereldtitel binnenrijfde voor Ferrari.

Het fascistische regime van Benito Mussolini, dat afgestraft werd door sancties en boycots, leidt tot een zelfbedruipend beleid tijdens de tweede helft van de jaren dertig, waardoor de Italiaanse industrie aangespoord wordt om aluminium (een nationale grondstof) te gebruiken. Bij Touring was men echter al van in het begin van de jaren dertig vertrouwd met het materiaal. Ze waren vastberaden om afstand te nemen van de antieke, zware, stijve en kwetsbare structuren in hout en onderzochten de mogelijkheid om voor de bouw van het onderstel staal te gebruiken, dat dan bekleed zou worden met aluminium panelen, maar de moeilijkheid schuilde in het verkrijgen van stevigheid in het geheel.

Longines World’s Best Racehorse

Longines World’s Best Racehorse

Dankzij de ervaring die de werknemers van het voormalige bedrijf van Ascari opgedaan hadden in de vliegtuigbouw, slaagt Felice Bianchi Anderloni er geleidelijk in om een nieuwe constructietechniek op punt te stellen: een traditioneel onderstel in staal waarop kleine buizen, kuipen en kaders in staal gelast worden die samen een geraamte vormen waarop de geplooide aluminium koetswerkpanelen bevestigd worden. Dat klinkt behoorlijk eenvoudig, maar het team van Touring heeft meer dan vijf jaar nodig om hun eerste creatie aan de wereld te laten zien op het salon van Milaan in 1937, de Alfa Romeo 8C 2900B. Later volgt de BMW 328 Compétition, net voor de oorlog. Na de oorlog en het overlijden van Felice Bianchi Anderloni zet zijn zoon Carlo het werk van zijn vader verder en liet hij de “Superleggera”-patenten over aan meerdere automobielconstructeurs, waaronder Aston Martin.

Chemische reacties

Zoals Bernard Marreyt al zei, was de betrouwbaarheid op erg lange termijn destijds niet de hoofdbekommernis van de autoconstructeurs: er is geen enkele bescherming voorzien tussen de onderdelen in staal en in aluminiumplaat want niemand ging ervan uit dat een wagen meer dan vijf à tien jaar zou meegaan. “De tijd en ervaring leerde dat het insijpelende vocht in de verschillende onderdelen chemische reacties veroorzaakte die zowel het staal als het aluminium aantasten. Het gaat om een reeks kleine contacten die een elektrische lading van enkele volt creëren, die op zijn beurt de metalen aanvreet, vooral dan in de hoeken van de buizen en de panelen: de deuren, de motorkap, het kofferdeksel. Het werk van Touring is nochtans opmerkelijk te noemen, want het getuigt van bijzonder veel zorg en beheersing van de techniek, zeker in vergelijking met hun tijdgenoten: geen enkele andere koetswerkbouwer van die tijd haalt dit kwaliteitsniveau.”

Vijftig à zestig jaar geleden stond deze technische oplossing nog in zijn kinderschoenen, licht Bernard Marreyt toe. “Als ik eerlijk ben, dan denk ik niet dat Touring en de anderen zich bewust waren van deze chemische reacties. Van alle restauraties die we de afgelopen twintig jaar uitgevoerd hebben, hebben we enkel maar bij de Superleggera-creaties van Touring bijvoorbeeld kleine strookjes vilt gevonden tussen de stalen buizen en de aluminium panelen. Hun doel bestond er voornamelijk in om de parasietgeluiden te dempen die veroorzaakt worden door de trillingen tussen de verschillende elementen. Een ander voorbeeld van de zorg die besteed werd aan de bouw: onder de motorkap bevindt zich een stalen frame in de vorm van een dakgoot dat het regen- of waswater opvangt en doet wegstromen zodat het niet blijft liggen en de metalen aantast. Touring was vooral een specialist in grand tourisme-voertuigen die dagelijks gebruikt konden worden, en niet in sportwagens die af en toe aan wedstrijden meededen.”

Longines World’s Best Racehorse

Longines World’s Best Racehorse

Geen contact met de naakte delen!

Het spreekt voor zich dat Bernard Marreyt hier niet alle recepten uit de doeken gaat doen voor een perfecte restauratie van een collectievoertuig. “Het heeft niets te maken met magie over toverkracht. Trouwens, ook al zou ik willen, zou het onmogelijk zijn om u alles te vertellen. We werken immers met verschillende onderaannemers, die specialist zijn in hun vakgebied. Zo neemt Cor het koetswerk in het algemeen en de behandeling van het aluminium voor zijn rekening, in zijn atelier ergens diep in Nederland: hij beschikt over het nodige materiaal en de machines om alles te kunnen doen, maar hij wil enkel maar in zijn eigen werkplaats werken, alleen, want gezelschap maakt hem nerveus. We brengen hem ongeveer om de veertien dagen een bezoekje, we bespreken wat er te doen staat en we zijn weer weg, maar hij weet van aanpakken. Hetzelfde geldt voor het lakwerk, waar we binnenkort mee van start gaan. Ook hier gaat het om een bijzonder competent iemand die over het nodige materiaal beschikt. Het voordeel van met hem te werken, is dat hij hier in Aalst gevestigd is, aan de andere kant van het kanaal, wat toch een stuk minder ver is... “

Bernard Marreyt heeft ons in het lang en het breed de problemen rond de chemische reacties tussen staal en aluminium uit de doeken gedaan, maar hoe pas je er een mouw aan? “In eerste instantie wordt de wagen volledig gestript. Je moet weten dat de aluminium panelen gewoonweg geplooid werden rond de stalen buizen, waardoor het bij wijze van spreke volstaat om ze te “ontplooien” en ze een voor een te verwijderen om ze daarna weer te plooien en te bevestigen.

Longines World’s Best Racehorse

Enkel het dak is een moeilijkere klus: het moet voorzichtig worden afgesneden ter hoogte van de vulopeningen van de brandstoftanks en de basis van voorruitstijlen, waarna het weer gelast moet worden als het klaar is. Alle onderdelen worden geanalyseerd, hersteld of vervangen. We injecteren in elke holte een speciale was, een materiaal dat niet bestond vijftig jaar geleden. We verven alle onderdelen ook met een erg speciale isolerende grondlaag, die evenmin voorhanden was destijds, om alle rechtstreekse contact tussen de naakte onderdelen te vermijden en het risico voor chemische reacties voor 99 procent uit te sluiten.”

Ondertussen is al dit werk haast volbracht en werd de wagen terug samengesteld. De volgende stap behelst het aanbrengen van de definitieve laklagen, de opfrissing van het leder en het hout van het interieur en de hermontage van de mechanische organen. Tot slot stellen we u – als alles goed verloopt – de volledig gerestaureerde wagen voor en kruipen we achter het stuur voor zijn eerste rit. Nog maar 180 keer slapen...

Longines World’s Best Racehorse

To keep the emotion,
subscribe to the Newsletter

loader