11/06/2018 - Portret
door olivier maloteaux
Amelia Earhart
Een verslindende passie
De glimlach van een kind en een dromerige blik... Deze twee kenmerken vatten de kinderlijk onbezorgde persoonlijkheid van Amelia Earhart goed samen. Een beetje een jongensachtig meisje, dat nooit terugdeinst voor gevaar. Een sterk karakter, dat deze dame ertoe brengt om ongeziene prestaties neer te zetten in een domein dat destijds nog in zijn kinderschoenen stond: de luchtvaart.
In 1928 werd Amelia immers de eerste vrouwelijke passagier aan boord van een trans-Atlantische vlucht. Vier jaar later stak ze als eerste vrouw solo de Atlantische Oceaan over. In 1935 wordt ze de eerste vrouw die op haar eentje de Verenigde Staten bereikt vanuit het eiland Hawaï. Twee jaar later krijgt ze de kans om haar droom te realiseren: een reis rond de wereld maken aan boord van een Lockheed Electra. Het verhaal eindigt tragisch, maar niemand heeft deze dame ervan kunnen weerhouden om haar leven te leiden zoals zij het wou. Een gepassioneerde, tomeloze persoonlijkheid, waarvoor nochtans een eenvoudig en gesetteld leven was uitgestippeld in een klein dorpje dat de belichaming was van het grote puriteinse Amerika. De kroniek van een ongewone lotsbestemming.
Aan de oorsprong
De kleine Amelia wordt geboren in de aanloop van de 20ste eeuw: op 24 juli 1897. De gezinswoning staat in Kansas City, maar Amelia en haar zus Muriel brengen een groot deel van hun jeugd door bij hun grootouders aan moederszijde, in Atchison County, aan de oevers van de Missouri. Het huis, dat zich uitstrekt langs de westelijke oever van de rivier, is vandaag een museum (www.ameliaearhartmuseum.org).
Van in de basisschool geeft de kleine meid blijk van een eigenzinnig karakter en een erg zelfstandige inborst. Toen al was het duidelijk dat ze later nooit de rol van brave, toegewijde huisvrouw op zich zou nemen die de Amerikaanse maatschappij van die tijd opdrong. Al van heel jonge leeftijd werd Amelia geboeid door mechanische constructies, beoefende ze typische mannensporten en droomde ze van het luchtruim.
... Amelia stijgt op met slechts een passagier, navigator Fred Noonan. Ze vertrekken uit Californië en zetten de snuit richting oost. Het toestel vliegt probleemloos over Zuid-Amerika, Afrika, Indië en Azië. Na een tussenstop in Nieuw-Guïnea (Indonesië), zet het duo de vliegreis verder richting Howland, een eilandje te midden van de Stille Oceaan, ...
Een visie: de luchtvaart
Op 28 december 1920, toen Amelia net haar ouders in Californië vervoegd had, neemt haar vader haar mee naar een airshow in Long Beach, waar ze de piloot Frank Hawks ontmoet. Hij neemt haar mee de lucht in voor een vluchtje van 10 minuten, haar eerste luchtvaartervaring die haar vader 10 dollar kostte. “Zodra we zo’n twee-driehonderd voet hoog waren, wist ik het: ik moest en zou vliegen”, verklaarde Amelia later.
De passie voor de vliegerij was in volle hevigheid losgebarsten. Om haar eerste vlieglessen te kunnen betalen, nam ze hier en daar een baan aan. Op 3 januari 1921 heeft ze 1.000 dollar bijeengespaard en start ze met de opleiding. Haar instructrice heet Anita "Neta" Snook en vliegt met een Curtiss JN-4.
Zes maanden later koopt Amelia haar eigen toestel: een gele, tweedehandse Kinner Airster die ze de bijnaam “kanarie” geeft. Op 22 oktober 1922 bereikt Earhart met dit toestel een hoogte van maar liefst 4.300 m, wat op dat moment het wereldrecord is voor een vrouwelijke piloot.
... Earhart en Noonan waren met andere woorden bijna terug op hun vertrekpunt, dat zich in Oakland, Californië bevindt. Toen ze op 2 juli 1937 het eiland Howland naderden, hadden ze iets meer dan 35.000 km afgelegd ...
Een vernuftig uitgebuit imago
Volgens de kenners was Amelia niet van meet af aan een bijzonder getalenteerde piloot. Maar ze is altijd blijven volharden, waardoor ze een reeks records heeft kunnen vestigen. Ze heeft zich ook ingezet voor de vrouwelijke piloten, meer bepaald door mee de basis te leggen van de “Ninety-nines”, een vereniging van 99 piloten van het vrouwelijke geslacht waarvan Amelia de eerste voorzitster was in 1930.
Wat de records betreft, was het eerste volgens Amelia er slechts een half: in 1928 werd ze de eerste vrouw die de Atlantische Oceaan overvloog, maar dan wel als... passagier aan boord van een vlucht die georganiseerd werd door haar toekomstige echtgenoot, uitgever George Putman. Piloot Wilmer Stultz en copiloot Louis Gordon vlogen hun Fokker F.VIIb van het oosten van Canada naar Wales in 20 uur en 40 minuten. “Stultz heeft het hele werk gedaan, ik was enkel bagage, net als een zak aardappelen. Wie weet probeer ik het ooit op mijn eentje”, zou ze gezegd hebben meteen na de landing.
Ze werd hoe dan ook met de nodige honneurs verwelkomd bij haar aankomst in de Verenigde Staten, waar ze een reeks toespraken hield over haar ervaring. George Putman, een gewiekste marketeer, maakte gebruik van het pilotenimago dat bij het publiek leefde door een heel merchandisingaanbod rond haar naam te creëren, met inbegrip van een kledingslijn voor dames. Op 7 februari 1931 trouwt Amelia met haar uitgever. Men beweert dat hij acht keer een negatief antwoord op zijn aanzoek heeft gekregen alvorens ze ja zei. Het huwelijk was niet meteen iets waar deze vrijgevochten vrouw warm voor liep...
Net als Lindbergh
Amelia had naar verluidt een bittere herinnering overgehouden aan haar eerste trans-Atlantische vlucht. Haar vurige karakter kon geen vrede nemen met de rol van passagier. Lady Lindy, zoals ze in de pers werd genoemd omdat ze net als Lindbergh een passie voor vliegen had, maar ook omdat ze qua uiterlijk iets weg had van deze laatste, wilde solo de Atlantische Oceaan oversteken. Op de leeftijd van 34 jaar, in de ochtend van 20 mei 1932, stijgt Amelia op van de luchthaven van Harbour Grace, in Oost-Canada, aan de stuurknuppel van haar Lockheed Vega 5b. Haar doel bestond erin Parijs te bereiken. Na een vlucht die geplaagd werd door mechanische problemen en grillige weersomstandigheden, landt ze bij gebrek aan brandstof in een veld in Noord-Ierland, na 14 uren en 56 minuten gevlogen te hebben. Dit wapenfeit maakte haar de eerste vrouw die solo en non-stop de Atlantische Oceaan overstak, amper 5 jaar na Charles Lindbergh. Deze prestatie kon de drang naar meer nauwelijks temperen, want Amelia bleef records nastreven. Haar ultieme doel was echter van een veel ander kaliber: rond de wereld vliegen.
De planeet rond
Dankzij de financiële steun van de universiteit van Purdue, Indiana, wist Amelia een Lockheed Electra 10 op de kop te tikken, het toestel waarmee ze in 1937 haar reis rond de wereld zou aanvatten. Het zou niet de eerste zijn, maar wel de langste. De rondjes rond de wereld die immers tot dan waren uitgevoerd, bleven beperkt tot het noordelijke halfrond, terwijl Amelia had beslist om de Aarde van oost naar west te doorkruisen door de evenaar te volgen. De totale afstand bedraagt 47.000 km. Na een eerste fout gelopen opstijgmanoeuvre in maart, waarbij het toestel beschadigd geraakte, wordt de heldentocht uitgesteld naar 1 juni. De reis zou ook van west naar oost lopen om meteorologische redenen.
Amelia stijgt op met slechts een passagier, navigator Fred Noonan. Ze vertrekken uit Californië en zetten de snuit richting oost. Het toestel vliegt probleemloos over Zuid-Amerika, Afrika, Indië en Azië. Na een tussenstop in Nieuw-Guïnea (Indonesië), zet het duo de vliegreis verder richting Howland, een eilandje te midden van de Stille Oceaan, ongeveer halverwege Nieuw-Guïnea en Hawaï. Earhart en Noonan waren met andere woorden bijna terug op hun vertrekpunt, dat zich in Oakland, Californië bevindt. Toen ze op 2 juli 1937 het eiland Howland naderden, hadden ze iets meer dan 35.000 km afgelegd...
Amelie en haar echtgenoot de uitgever George Putman
De crash en de speculaties
Het traject tussen Nieuw-Guïnea en Howland bedroeg nauwelijks 4.000 km. Maar dit verloren eilandje in de immense Stille Oceaan hebben Amelia en haar navigator nooit gevonden... Het radiocontact tussen het vliegtuig en het schip Itasca, dat door de US Coast Guard was uitgezonden naar Howland, verliep bijzonder moeizaam, waardoor het niet gemakkelijk was om het duo te leiden. Amelia moet zich echter in de nabijheid van het eiland bevonden hebben, afgaande op de radiosignalen. Het toestel heeft minstens een uur rondgecirkeld in de nabijheid van eiland voordat het radiocontact helemaal verbroken werd. De Amerikaanse regering heeft daarop een grootschalige reddingsoperatie op het getouw gezet in de buurt van het eiland. Er werden een tiental schepen en meer dan zestig vliegtuigen ingezet. Maar tevergeefs: Amelia en Fred werden nooit teruggevonden...
Het totale gebrek aan sporen voedde meerdere speculaties. Sommigen beweerden dat het team op spionageopdracht was voor de Amerikaanse regering en dat het de Japanse basissen in de Stille Oceaan moest fotograferen. Volgens deze theorie zou het vliegtuig in de handen zijn gevallen van de Japanners...
De minst controversiële thesis is dat er een navigeerfout werd gemaakt, waardoor het vliegtuig zonder brandstof viel boven de oceaan. Een van de laatste berichten die het schip Itasca ontving, lijkt deze hypothese te staven: “We zouden ons boven jullie moeten bevinden, maar we zien jullie niet ... Het brandstofpeil begint te dalen”, zou Amelia over de radio gezegd hebben.
Is het toestel in zee gestort of op een eiland gecrasht? De vereniging “The International Group for Historic Aircraft Recovery” (TIGHAR) geloof in de tweede hypothese: de Lokheed zou aangespoeld zijn op een verlaten eiland van de Kiribati-repulbiek, ongeveer 500 km ten zuiden van Howland. Tijdens door TIGHAR georganiseerde expedities werden er sporen gevonden van drenkelingen. Wat de Lockheed betreft: die zou door de golven op het strand geduwd zijn, wat de afwezigheid van sporen van het vliegtuig zou verklaren. Werkelijkheid of speculatie? Een ding staat vast, namelijk dat het levensverhaal van Amelia blijft intrigeren en tot de verbeelding spreken...
Meer weten
To keep the emotion, subscribe to the Newsletter
